«کوچه باغ­های نیشابور، دریغ که آن­ها را نخواهم دید»

آندره ژید

ویژگیهای نیشابور، آن را به شهری مناسب جهت تحصیل در حوزه های مختلف نموده است. تعداد بسیار زیاد واحدهای صنعتی در اطراف این شهر، تاریخ کهن آن، مشاهیری که در این سرزمین زیسته اند و طبیعت زیبای آن، زمینه برای تحصیل و پژوهش در شاخه های مختلف مانند علوم مهندسی، باستان شناسی، هنر، ادبیات، تاریخ و دانشهای دیگر را فراهم آورده است.

• پیشینه:

شهر نیشابور در قالب اَبَرشهری اسطوره ای تا شروع روزهای تاریخی ­اش، همچون فیروزه­ نگینِ انگشتری در بستر تاریخی کهن، پذیرای شعله­ های آتش آذربرزین­ مهر تا قدوم مبارک خورشید هشتم، حضرت امام رضا (ع) بوده­ است. گذشته پیشا تاریخی ­اش را در اوستا تا آغاز آفرینش رسانده اند. کاوش ­های باستان ­شناسی، قدمت کهن این شهر را تایید کرده است. عبور شاهراه ابریشم از نیشابور به جایگاهش در ایجاد مناسبات دو سویه تجاری - فرهنگی بین فلات ایران با منطقه فرارود (ماوراءالنهر) و نهایتا شکوفایی اقتصادی، تعاملات بینا ادیانی و توسعه ساختارهای شهری­ اش تا دوران اسلامی کمک نموده است. چنانچه جغرافی دانان مسلمان با شگفتی از مساحت، تنوع محلات، بازارهای نیشابور، مکاتب دینی و اقلیت­ های نژادی گوناگون، روایت کرده­ اند، که این فربهیِ فرهنگی بی­ تردید نتیجه بالفعل ­شدنِ تمام عناصر تمدنی در این ناحیه بوده است. از شهر نیشابور در دوره اسلامی به شهر هزار فرقه نیز یاد کرده اند که نشانی از پذیرش و هضم عقاید و باورهای مختلف در خود بوده است. فضای رواداری در سپهر معنوی این خاک به طلوع بزرگانی همچون خیام نیشابوری تا شیخ فریدالدین عطار نیشابوری انجامیده که هر کدام به تنهایی جهانی بوده­ اند «بنشسته در گوشه ای» و امروز خاکشان زیارتگاه عشاق ایرانی و گردشگران فرنگی شده است. در زمینه هنر باید گفت: نیشابور از قدیم­ الایام یکی از مراکز مهم هنرهای فرش ­بافی، سفالگری، کاشی کاری، نمدبافی، فرت ­بافی و به ­ویژه فیروزه ­تراشی، بوده است.

• امروز:

   موقعیت امروزین شهر نیشابور در 770 کیلومتری تهران و 127 کیلومتری مشهد است و مسیرهای ریلی و جاده ­ای از این شهر عبور و جاده­ های محلی نیز آن را با شهرهای کاشمر، قوچان و تربت حیدریه مرتبط می­کند. راه های ارتباطی گسترده به پویایی واحدهای صنعتی در دوره معاصر منجر شده تا جایی که نیشابور را به دومین قطب صنعتی استان خراسان رضوی در صنایعی همچون خودروسازی، لوازم خانگی، بافندگی، مصالح ساختمانی و فولاد تبدیل کرده است. علاوه بر آن، آب و هوای معتدل نیشابور که از دیرباز زبانزد بوده است، به گسترش روستاها و تولید محصولات کشاورزی متنوع در حوزه زراعت و باغداری انجامیده است که از این بین می­توان به ریواس، آلو، کلزا، باقلا، عسل، انجیر، هلو، سیب، گردو و ... اشاره کرد.

• گردشگری:

    نیشابور بناهای تاریخی و مراکز گردشگری زیادی دارد که از جمله می‌توان به منطقه باستانی شادیاخ، بقایای شهر کهن نیشابور، رباط شاه عباسی، دهکده چوبی، معدن فیروزه، افلاک نمای خیام، بازار سرپوش، آرامگاه­ های خیام و عطار نیشابوری، مزار امامزاده محروق، ابراهیم و بی‌بی شطیطه، قدمگاه و مقبره کمال ­الملک نقاش اشاره کرد.

 افزون براین، زیباترین گردشگاه ‌های ییلاقی استان خراسان رضوی در دامنه رشته كوه ‌های بينالودِ نیشابور قرار دارد که از این بین می‌ توان به روستاهای دیزباد، خرو، درود، حصار بوژان، غار و کوه ابراهیم ادهم در اطراف باغرود اشاره کرد که به همراه اقامت­ گاه­ های بوم­ گردی ­شان فعالانه در امر گردشگری مشارکت دارند. آبشارهای گرینه و بارِ بوژان، غار سرنی، دره هفت غار، قلعه لک لک آشیان، گنبدهای شه­میر و باغ ­امارت­ های امین الاسلامی و سعیدی، از دیگر نقاط دیدنی نیشابور به حساب می­ آیند.

• مراکز علمی:

 نیشابور در دوره اسلامی با سه نهاد خانقاه، مدرسه­ های علمیه و در نهایت تاسیس نظامیه ها به باروری علمی و معنوی در این شهر کمک بسیاری کرد و دانشمندان ِعرصه­ های مختلف علمی را از سراسر جهان اسلام در خود جمع کرد. از بین نهادهای آموزشیِ مذکور، دانه درشت­ ترین ­شان، همان نظامیه است که خواجه نظام­ الملک برای  امام­ الحرمین جوینی ساخت که در آن تدریس کند.  نتیجه این تصمیم، ظهور دانشمندانی همچون امام محمد غزالی، انوری شاعر، امام موفق نیشابور و ابوالحسن واحدی و... بودند که به شکوفایی هرچه بیشتر تمدنی در جهان اسلام یاری رساندند. امروز نیز دانشگاه نیشابور این رسالت عظیم را عهده دار شده است.

چراغ معرفت در این شهر همیشه روشن و راهش هماره پر رهرو... .